Zoroaster. Gwiazdy umierają w milczeniu – Rafał Dębski

Ze mną jest tak, że jak się za bardzo na coś nakręcę, to potem biedactwo (film/książka/spektakl) ma problem, żeby moje wyśrubowane poprzeczki przeskoczyć. Przyznam jednak, że „Zoroaster” całkiem dobrze sobie poradził. Siedzę, skubię słonecznik i zastanawiam się, jakby tę książkę ugryźć, bo z jednej strony trochę się na niej zawiodłam, ale z drugiej uczciwie muszę przyznać, że po tym, co sobie na jej temat umyśliłam to i Lem nie dałby rady.

Właśnie, Lem. Kojarzy się fabularnie Zoroaster to z Pirxem  badającym tajemnice, to z Ijonem Tichym wdającym się w dysputy filozoficzne, ale tak naprawdę nie jest ani jednym, ani drugim. Przypomina mi raczej Sherlocka Holmesa, który napotyka na ślad, kiwa głową i idzie dalej, by w ostatecznym rozrachunku zamknąć wszystkich w jednym pokoju i ukazać swój tok myślenia, niejako zostawiając czytelnika na marginesie tajemnicy.

Na mój rozum jednak nie o tajemnicę tu chodzi, bo dużo jest wszystkiego innego. Właśnie – podkreślmy słowa „dużo” i „wszystkiego”. Dużo bohaterów, dużo przemyśleń, dużo objaśnień mechanizmów świata, dużo emocji, dużo opisów przyrody… i gdzieś uciekła mi magia. Schowała się, rozmyła. Postacie albo wyraziste aż do przesady albo kompletnie bezpłciowe. Przemyślenia wyskakują z pudełek i snują się tak jakoś obok. Opisy mechanizmu świata szczegółowe, drobiazgowe, ale jakoś zabijają płynność fabuły.  Przy czym nie było to jakoś szczególnie irytujące czy nudne – po prostu jakoś… dużo. Jakby zabrakło mi miedzy nimi spoiwa.

Przez moment miałam nadzieję, ze spoiwem jednak okaże się wątek kryminalny, gdzie niczym w „Imieniu róży” Eco bohaterowie muszą zrozumieć naturę rzeczy, by pójść dalej w śledztwie, jednak autor nie poszedł w tę stronę – za to  dostarczył nam bajecznych opisów przyrody, których moim skromnym zdaniem jest stanowczo za mało, wzbudziły one mój autentyczny zachwyt i ciekawość, łykałam je błyskawicznie. To właśnie one mogły by być zaprawą łączącą wszystkie wątki, jak w „Edenie” Lema, gdzie eksploracja planety pociągała za sobą fabułę, przemyślenia na temat kondycji ludzkości, filozoficzne dysputy na temat ułomności ludzkiego poznania, a także wyciągała na wierzch prawdziwe oblicza bohaterów –  scena w obserwatorium, gdzie Adam daje się pochłonąć festiwalowi kolorów i dźwięków, więcej mi powiedziała o bohaterach niż te parędziesiąt stron wcześniej. Co bardziej zmusza do refleksji, niż konfrontacja z nieznanym? Kurczę, żałuję, że Dębski nie poszedł w tę stronę, bo pięknym susem wskoczył by z szafki ogólnej na półkę specjalną, a tak pozostaje mi czekać na następną jego książkę w tym stylu.

Bo ja chcę więcej. I opisów człowiek kontra nieznane i więcej Adama, który wzbudził moją wielką sympatię i nie tylko –  niektórzy lecą na strażaków, ja na inteligentnych kosmonautów, no co… Więcej takich różnorodnych, prawdziwych kobiet, jakie bohater spotykał na swej drodze (nadal uważam, że polska literatura oferuje nam stanowczo za mało wiarygodnych babeczek, które nie dzieliły by się na piękne bezmózgie wieszaki na biust i piękne bezpłciowe ideały. A, zapomniałam o brzydkich dziwkach, które giną w pierwszym rozdziale). Tutaj pokłony dla autora, bo jak mam sklerozę do imion, tak Sandrę, Zoję i Teresę zapamiętałam od razu. I jak kokieteryjna Sandra domagam się więcej opowieści o technice, jak spokojna Teresa – więcej o ludziach, jak smutna Zoja –  emocji. Więcej tego smutnego świata, gdzie ludzie rozrzuceni po galaktykach powoli tracą poczucie wspólnoty.

Wiem, wiem, najpierw narzekam, że za dużo, potem marudzę, że chcę więcej. Ale moi mili, tak to jest, jak się dostaje kubeł zupy z paroma warzywkami, to i tak człowiek chciałby dokładki… ale żeby tym razem kucharz zamieszał trochę od dna. Ja z przyjemnością zjem cały następny sagan, ale domagam się więcej marchewki.

Panie Rafale! Głodna jestem!

Rafał Dębski „Zoroaster. Gwiazdy umierają w milczeniu” Fabryka Słów 2010