Lodowaty grób – Charlaine Harris

Dawno nie było dziwnie, więc pozwólcie, że się wyżyję artystycznie… czyli pięć powodów, dla których nie powinno się czytać tej książki jako kryminału.

Powód pierwszy, najbardziej rzucający się w oczy – bohaterka. Wielbiciela klasyki skręci kompletnie, kiedy przeczyta, że dziewczyna odnajduje zmarłych dzięki temu, że – dosłownie – piorun w nią strzelił. Pozwólcie, że posłużę się metaforą serialową:  trzeba lubić oprócz „Kości” czy „CSI” jeszcze „Supernaturala”, żeby łyknąć nastrój powieści. Jeśli zaś komuś nie przeszkadza to, że Harper praktycznie nic w sobie z detektywa nie ma, a jedynie wskazuje miejsce ukrycia zwłok oraz potrafi wyczuć ostatnie emocje ofiar, za to lubi czytać o bohaterkach z problemami moralno-życiowymi, będzie zachwycony.

Powód drugi: zbrodnia. Autorka bardzo się starała, żeby było ohydnie i przerażająco krwawo, ale stary wyjadacz kryminalno-seryjnomorderczy, który jest po lekturze Koontza czy Kinga, albo – od biedy – Simona Becketta będzie rozczarowany. Zbrodnia wypada blado na tle „Milczenia owiec”, „Siedem” czy filmów z Morganem Freemanem, gdzie jest wątek kryminalny. Niemniej owa nieszczęsna zbrodnia jest (w końcu Harper szuka trupów, a nie trufli) i trzeba się z tym pogodzić. Choć znawcom tematu radzę trzymać mocną kawę pod łapką, żeby palpitacje jakieś były i ziewać się nie chciało.

Powód trzeci: miejsce. Klasyczne małe amerykańskie miasteczko na końcu niczego, w dodatku w górach i upiększone śniegiem z błotem. Miasteczko jak każde inne, z podobnym zestawem stereotypowych bohaterów drugoplanowych. Mam alergie na małe miasteczka zagubione w górach, ciągle mam wrażenie, że są one mekką psycholi z horrorów klasy „B”. Aż dziw, że się nie spotykają w jedynym sklepie w mieście. A może spotykają? Nie było nam dane dostrzec, bo bohaterka głównie wizytowała szpital.

Powód czwarty: intryga. Tutaj muszę się zastanowić, czy jej słabość wynika z tego, że faktycznie jest nijaka, czy z tego, że należę do tych obrzydliwych osób, które błyskawicznie odkrywają, kto jest mordercą. Mój brzydszy połówek nie chce ze mną kryminałów oglądać, bo mu frajdę raz popsułam nieopatrznie (przy „Aniołach i demonach”, nota bene).  Wolę  jednak wierzyć, że książka wątek kryminalny ma niejako dodatkowo (w końcu coś ta „pieruńska laska” musi robić) i autorka nie starała się specjalnie zamaskować rzucanych tropów, bo o wiele ważniejszy dla niej był wątek Harper i Tollivera.

Powód piąty: rozwiązania fabularne. O, tak, zwroty akcji są, a jakże, wyskakują jak króliki z kapelusza i są wyjaśniane przez dwie strony, żeby całość akcji miała sens. I tylko dzięki owym wyjaśnieniom ten sens znajdywałam, z ręką na sercu.  Nie mówiąc już o prymitywnym, oklepanym rozwiązaniu całości, gdzie przestępca wygłasza klasyczny monolog w stylu „co zrobiłem i dlaczego”. Cały wątek kryminalny jest tak skonstruowany, że autorka prowadzi za rączkę od punktu do punktu, odbierając czytelnikowi frajdę poznawania podejrzanych i ich potencjalnych motywów.

Przeczytałam i stwierdzam – to nie jest kryminał. To jest raczej fabuła z 7-8 sezonu „CSI”, gdzie sprawy kryminalne są na siłę przyspawane do tego, co jest naprawdę ciekawe – do układów między bohaterami. Przyznaję, że Harper wydała mi sie bohaterką ciekawą, dobrze skonstruowaną, z rozterkami, nadziejami, pragnieniami i interesującym wnętrzem. Żadna tam pyskata i rozgarnięta niezależna baba, zwykła dziewczyna, która wykonuje brudną robotę, stara się uporządkować bałagan osobisty i wyjść na prostą. Książka obfituje w świetne dialogi i opisy, można faktycznie połykać scenę za sceną.

Niemniej – nie czytajcie tego jako kryminału. Raczej jako akcyjniaka z dreszczykiem.

Charlaine Harris, Lodowaty grób
wyd. Fabryka Słów, Lublin 2010